Jun 20, 2011

Partido DEMOCRÁTICO (PD) Iha Dever no Responsabilidade Moral atu Valoriza FRETILIN-Movimento Libertasaun Nasional


Hosi : Victor Tavares*



Partido Democrático nu’udar forsa politika ida iha nasaun RDTL, ne’ebe konstitui hosi militantes no simpatizantes no mos povu eleitores PD nian, em jeral ho nian background maioritariamente ema hosi rezistensia, iha nian dever no responsabilidade moral atu hahii aas valores istorikus hotu iha prosesu libertasaun nasional, em particular PD valoriza no hatur aas movimento libertasaun nasional.

Ne’eduni, mais que justa, lider maximu PD Senhor Fernando La Sama de Araújo, ho apoio tomak hosi diresaun nasional Partido Democrático nian, hanoin, tetu no ho konsiensia tomak atu fo omenajem boot ba erois matebian sira ne’ebe mate tanba konsekuensia hosi movimentu libertasaun nasional ne’e rasik.

Basaa, FRETILIN-Movimentu ne’e patrimoniu istoriku luta ba independensia nasaun no povu Timor-Leste tomak nian. FRETILIN-Movimentu la’os propriedade ema ida ka rua nian, la’os grupu A ka grupu B nian, maibe ne’e instrumentu luta ema barak nian. Ema barak mate iha Movimentu Libertasaun Nasional nian laran tanba hamahon an iha movimentu ne’e nian okos hodi defende ukun rasik an.


Los duni, afirmativamente Presidente Partido Democrático deklara ba publiku katak, karik eleisaun iha 2012 mak PD manan eleisaun, PD sei halo monumento ba Movimentu ba Libertasaun Nasional – FRETILIN, hanesan omenjem ba erois matebian sira ne’ebe mate ona tanba prinsipiu Luta ba Libertasaun Nasional liu hosi movimentu rezistensia. Deklarasaun ne’e Presidente PD fo sai hahu iha Laulara, Sub-Distrito Ermera no Presidente La Sama repete hato’o PD nian proposta ne’e ba populasaun iha Lacluta, tanba hanoin hikas akontesimentu iha aldeia faluk rua Kraras ho Lalerek Mutin, iha Distrito Viqueque. Maibe, monumentu omenajem ba Movimentu Libertasaun Nasional ne’e sei harii iha kapital Dili, la’os iha Viqueque ka iha fatin seluk. Tanba, karik PD konsegue realiza mehi ida nee mak monumento ne’e sei sai hanesan PADRÃO HISTÓRICO ba Idealismu Povu Maubere nian luta ba Independensia.

Ne’eduni, Mari Alkatiri, Sekretario Jeral partido Fretilin labele hanoin katak PD hakarak fo omenajem ba partido Fretilin ida agora dadaun ne’e, lae. Partido Democrático hanesan partido ne’ebe hetan inspirasaun hosi FRETILIN – Movimento, hakarak harii monumentu ba erois sira ne’ebe mate tiha ona tanba defende ukun rasik an ida ne’e, la’os atu harii ba ita sira ne’ebe sei moris. Monumento ba FRETILIN-Movimentu la’os ba partido Fretilin dadaun ne’e ho nian lideransa sira, nune’e, Mari Alkatiri la iha moral atu bandu PD hola inisiativa propoin ba povu atu harii monumentu nasional ba erois sira. Tanba PD nunka hanoin atu klaim partido A ka partido B ruma nian direitu ba ninian valores istoriku.

Sekretario Jeral partido Fretilin nian argumento ne’e sala, tanba Movimentu- FRETILIN ida ne’ebe PD hahii no hakarak fo omenajem la’os partido Fretilin ho sede iha Comoro (CCF) agora dadaun ne’e, lae. Maibe PD sempre hahii, hakru’uk no respeita tebes ba movimentu ida ne’ebe hahu iha 1975 no rohan iha 1999. Buat oin seluk partido Fretilin ida dadaun ne’e, la seluk la leet, ninian lideransa sira nian prinsipiu hanesan mos ho lideransa sira iha partidos hirak seluk ne’ebe mosu depois de ukun an.

Tanba sa ? Tanba, partidos politikus hotu luta parselamente ba ida-idak nian interese politiku-partidariu, hamosu adversariu ba malu hodi konkorre iha eleisoins, iha ukun an nian laran, desde 2001 (eleisaun ba assembleia konstituinte), iha 2007 (eleisoins ba PR ho lejislativas) no mos 2012 ho eleisoins seluk tuir mai (eleisoins ba PR ho lejislativas) maibe hotu-hotu halai ba objetivu ida de’it, buka oin sa bele konkista votus barak liu sira seluk hodi bele manan eleisoins.

Senhor Mari Alkatiri temi la sala bainhira nia dehan FRETILIN la hanesan ema individual ka personalidade ruma, maibe movimentu libertasaun nasional, ne’e los la iha duvida ba ema ida. Maibe Mari nian hanoin mak la loos, tanba de’it FRETILIN-Movimentu ida ne’e duni mak PD hakarak harii estatua ba nia hanesan sinal onra boot ida ba movimentu istoriku ne’e nu’udar Padraun Istoriku ida, hanesan simbolu idealismu luta Povu Maubere ninian kontra okupasaun estranjeiru iha Rai Doben Timor-Leste.

Senhor Mari nian argumento mos la forte bainhira koalia kona ba saida mak Presidente PD nian hakarak atu harii monumentu ba FRETILIN-Movimentu, no mos Sekretario Jeral partido Fretilin nian vizaun mos ladun dok bainhira haree ba sentidu saida mak PD hakarak harii monumentu ba Movimentu Libertasaun Nasional ne’e.

Senhor Mari bele interpreta Senhor Presidente Partido Democrático Fernando La Sama de Araújo nian deklarasaun oin-oin maibe hanoin ne’ebe La Sama fo sai ba publiku, maromak ho matebian sira ne’ebe La Sama temi mos rona no sai sasin, katak monumentu ne’ebe PD hakarak harii kompletamente kontrariu ho Senhor Sekretario Jeral partido Fretilin nian hakarak atu labele harii monumentu ba erois matebian sira ne’ebe mate iha funu laran, maibe Senhor Mari nian hakarak ita rai deit iha laran ka hanoin deit iha ita nian memoria to’o ona. Nune’e ba Mari Alkatiri monumentu nasional ba erois matebian sira la importante atu harii ?

Kona ba Senhor Mari Alkatiri nian hanoin katak ho proposta PD nian ne’e halo povu fahe malu ka estraga paz no estabilidade ne’e la iha sentidu tanba to’o ohin loron, laiha lideransa PD ruma mak buka atu soran eleitores ka buka fahe povu, la iha. No mos to’o ohin loron povu seidauk hato’o keixa ruma kona ba PD soran povu no fahe povu. Ne’eduni, atu koalia lia loos katak se mak buka atu lohi povu la’os Partido Democrático nem lideransa ruma hosi PD.

PD hakarak harii monumentu ba FRETILIN-Movimento Libertasaun Nasional, hanesan Padrão Histórico nudar simbolu Idealismu Luta Povo Maubere nian, karik PD manan iha eleisaun 2012, mos proposta ne’e la’os atu perturba paz no estabilidade nasional ka fahe povu, lae Na’i!



* Membro fundador (tasi balu) PD!

No comments: